อุตสาหกรรมหรือโรงงานผลิตพลาสติก ที่เป็นสมาชิกกลุ่มอุตสาหกรรมพลาสติก สภาอุตสาหกรรมแห่งประเทศไทยในปัจจุบันมีจำนวน 148 โรง (พ.ศ. 2544) ประกอบด้วย โรงงานผลิตเม็ดพลาสติก ผลิตบรรจุภัณฑ์พลาสติก ชิ้นส่วนสำหรับเครื่องใช้ไฟฟ้า หนังเทียม ฟองน้ำและพีวีซี ฯลฯ โดยทั่วไปของเสียที่ปล่อยออกนอกโรงงานผลิตพลาสติก ได้แก่ เศษพลาสติก น้ำมันหล่อลื่น สารเคมี ซึ่งนอกจากจะสร้างความรำคาญให้แก่ผู้ที่อาศัยอยู่รอบข้างแล้วยังเป็นการสูญเสียวัตถุดิบ พลังงานและเวลาการทำงานของคนงานที่ใช้ไปในการผลิตของเสียเหล่านั้น แทนที่จะนำมาผลิตของใช้ที่เป็นประโยชน์เพื่อส่งให้แก่ลูกค้า

ดังนั้นการลดของเสียจากโรงงานจึงเป็นการแสดงความรับผิดชอบของภาคอุตสาหกรรมที่มีต่อสังคม ทำให้ลูกค้ามีความรู้สึกที่ดีต่อบริษัท และผลิตภัณฑ์ของบริษัทรวมทั้งยังทำให้เกิดการประหยัดวัตถุดิบในการผลิต ซึ่งเท่ากับเป็นการลดต้นทุนในการผลิตลงด้วย เรียกว่า "ลดต้นทุนการผลิตได้ด้วยการลดการทิ้งของเสีย" หรือ "2ล" โดย "ล ที่ 1" หมายถึง "ลดต้นทุน" และ "ล ที่ 2" หมายถึง "ลดการทิ้งของเสีย"

บริษัท ปัญจวัฒนาพลาสติก จำกัด เป็นโรงงาน ขนาดกลางในกลุ่ม SME (Small and Medium Enterprises) มีจำนวนพนักงานประมาณ 700 คน ผลิตบรรจุภัณฑ์พลาสติกประเภทงานเป่าแบบขึ้นรูป (Blow Molding) อาทิเช่น ขวดและแกลลอนพลาสติก สำหรับบรรจุน้ำมันเครื่องน้ำมันหล่อลื่น เป็นต้น บริษัทได้ประสบปัญหาของเสียที่เกิดจากกระบวนการผลิต ได้แก่ เศษพลาสติก ขวดเสีย รวมทั้งวัสดุสิ้นเปลืองต่างๆ ในรูปของน้ำมัน น้ำมันล้าง เศษผ้าและกระดาษ ทำให้เสียผลประโยชน์กับวัสดุสิ้นเปลืองเหล่านี้ ฝ่ายบริหารของบริษัทได้ตระหนักและเล็งเห็นถึงความสำคัญที่จะลดต้นทุนการผลิตรวมทั้งต้องการป็นผู้นำในการที่จะแสดงความรับผิดชอบต่อสังคมทางด้านสิ่งแวดล้อม จึงร่วมมือกับ กรมควบคุมมลพิษ และมูลนิธิศูนย์สิ่งแวดล้อมโลก (World Environment Center : WEC) จัดทำโครงการสาธิตเทคโนโลยีการลดของเสียในอุตสาหกรรมพลาสติก ในปี พ.ศ. 2541 หรือโครงการ "2ล" ขึ้นมา โดยตั้งสมมุติฐานแนวความคิดว่าการลดของเสียโดยโครงการ "2ล" จะให้ผลทางเศรษฐกิจที่ดีที่สุด

ในการดำเนินงานได้รับการสนับสนุนในรูปผู้เชี่ยวชาญจากสถาบันเทคโนโลยีแห่งรัฐนิวเจอร์ซี New Jercy Institute of Technology : NJIT) และองค์กรพิทักษ์สิ่งแวดล้อมแห่งสหรัฐอเมริกา (U.S. Environmental Protection Agency : U.S.EPA) ผู้เชี่ยวชาญจาก NJIT ให้การอบรมและให้ความรู้แก่พนักงานและดำเนินการปรับปรุงการดำเนินงานในแผนกพิมพ์ และเป่าขวดโดยในส่วนแผนกพิมพ์ได้เปลี่ยนวิธีการล้างสกรีนด้วยมือเป็นการล้างด้วยเครื่องแทน

นอกจากนี้ยังได้ปรับปรุงระบบจัดการในการจ่ายและเบิกของจากสโตร์ ในส่วนแผนกเป่าขวดได้ทำการเปลี่ยนซีลของเครื่องเป่าขวดป้องกันการรั่วไหลของน้ำมันไฮโดรลิคและติดตั้งเครื่อง Heat Exchange เพื่อยืดอายุการใช้งานของซีล

ผลการดำเนินงานโครงการ "2ล" ในปี พ.ศ.2541 ของบริษัท ปัญจวัฒนาพลาสติก จำกัด

ในระหว่างการดำเนินโครงการ "2ล" ทางบริษัทได้ทำการตรวจสอบเครื่องเป่าขวดทั้งหมดภายในโรงงาน ซึ่งมี 15 ตัวพบว่ามีการรั่วไหลทุกตัว ดังนั้นบริษัทจึงได้ปรับปรุงเครื่องเป่าขวดทั้งหมด ตามแผนงานของบริษัททำให้ป้องกันการรั่วไหลของน้ำมันไฮโดรลิค และประหยัดค่าใช้จ่ายทั้งหมดได้ประมาณปีละ 577,123 บาท

หลังจากจบโครงการ "2ล" ในปี พ.ศ. 2541 บริษัทสามารถลดต้นทุนการผลิตและเพิ่มประสิทธิภาพในการผลิต ประกอบกับพนักงานมีระเบียบวินัยและกำลังใจในการทำงานมากขึ้น ดังนั้นทางบริษัทจึงได้ขยายผลการดำเนินการต่อไป โดยคราวนี้ทางบริษัทเป็นผู้เสียค่าดำเนินการทั้งหมดเอง ซึ่งบริษัทได้จัดทำถาดรองเพื่อ ป้องกันผลิตภัณฑ์พลาสติกตกพื้นอันเนื่องมาจากความบกพร่องของเครื่องจักร ซึ่งผลิตภัณฑ์ที่ตกพื้นไม่สามารถนำไปจำหน่ายได้ ต้องนำกลับเข้ากระบวนการใหม่ หรือขายทิ้งเป็นเศษพลาสติก และจัดทำถ้วยสแตนเลสรองเศษพลาสติกที่ระบายจากหัว Die Head เพื่อนำกลับมาเข้ากระบวนการใหม่

ผลการดำเนินงานต่อเนื่องจากโครงการ "2ล" ของบริษัท ปัญจวัฒนาพลาสติก จำกัด

ผลการดำเนินงานครั้งที่ 2 นี้จะเห็นได้ว่าบริษัทมีการลงทุนไม่มากแต่สามารถประหยัดค่าใช้จ่ายได้มากเมื่อเทียบกับเงินที่ลงทุนไปและยังมีระยะเวลาการคืนทุนที่เร็วเพียง 18 วัน หากดำเนินการต่อไปเรื่อยๆ ก็จะเป็นเงินที่มากดังคำกล่าวที่ว่า "น้ำซึมบ่อทราย" นอกจากนี้บริษัทยังได้ให้ความสำคัญกับประสิทธิภาพของบุคลากรจึงได้จัดให้มีการอบรมสัมมนาความรู้ด้านการลดของเสียให้แก่พนักงาน มีการนำระบบ QA/QC (Quality Assurance and Quality Control) มาประยุกต์ใช้ในการทำงาน มีการจัดตั้งศูนย์เรียนรู้การซ่อมบำรุงโดยการนำเครื่องจักรเก่ามาแยกชิ้นส่วนเพื่อทำความเข้าใจและหาจุดบกพร่องแล้วพนักงานจะแบ่งกลุ่มมาเรียนรู้ทำความเข้าใจ ทำให้สามารถซ่อมบำรุงรักษาเครื่องจักรได้โดยพนักงานระดับล่าง ช่วยลดค่าใช้จ่ายในการซ่อมบำรุงและสามารถหาอะไหล่ในประเทศมาใช้ทดแทนอะไหล่จากต่างประเทศที่มีราคาแพงได้ อีกด้วย

คุณสาธิต เหมมณฑารพ ผู้จัดการทั่วไปได้กล่าวอย่างภาคภูมิใจว่า "มีอยู่วันหนึ่งลูกค้ามาที่โรงงานแล้วขอดูระบบการผลิตและได้สอบถามพนักงานระดับล่างเกี่ยวกับวิธีการผลิตและการบำรุงรักษาเครื่องจักร ซึ่งได้รับคำตอบเป็นที่น่าพอใจและมั่นใจในคุณภาพของผลิตภัณฑ์ จึงได้ให้ทิปแก่พนักงานคนนั้นและสั่งซื้อสินค้าล็อตใหญ่จากบริษัทซึ่งบริษัทมีความยินดีเป็นอย่างยิ่ง"

จากผลการดำเนินงานทั้ง 2 โครงการที่ผ่านมาจะเห็นว่าบริษัทสามารถประหยัดรายจ่าย ได้ปีละ 625,483 บาท แม้ว่ามูลค่าประโยชน์ที่ได้รับอาจคิดเป็นตัวเงินไม่มากแต่สำหรับโรงงาน ปัญจวัฒนาพลาสติกซึ่งเป็นโรงงานขนาดเล็กเมื่อดำเนินงานในระยะยาวและต่อเนื่อง ผลตอบแทนที่ได้รับจากโครงการก็นับว่าคุ้มค่าและน่าสนใจ

ข้อมูล ณ วันที่ 27 พฤศจิกายน 2545

แหล่งข้อมูล : 1. โครงการสาธิตเทคโนโลยีการลดของเสียในอุตสาหกรรมพลาสติก กรมควบคุมมลพิษ, 2541. 2. คู่มือเทคโนโลยีสะอาดสำหรับประชาชน สถาบันสิ่งแวดล้อมอุตสาหกรรม สภาอุตสาหกรรมแห่งประเทศไทย, 2541. ข้อมูลที่เกี่ยวข้อง : สิ่งพิมพ์:- กรณีความสำเร็จของการจัดการมลพิษ