จากกรณีปัญหาแม่น้ำกกมีความขุ่นผิดปกติ กรมควบคุมมลพิษ (คพ.) กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ได้ดำเนินการเก็บตัวอย่างน้ำ ครั้งที่ 1 เมื่อวันที่ 19 – 24 มีนาคม 2568 และวันที่ 9 เมษายน 2568 ครั้งที่ 2 เมื่อวันที่ 21 – 24 เมษายน 2568 และวันที่ 29 เมษายน – 2 พฤษภาคม 2568 และ ครั้งที่ 3 เมื่อวันที่ 12 – 16 พฤษภาคม 2568 สรุปผลการตรวจวิเคราะห์คุณภาพน้ำตามมาตรฐานคุณภาพน้ำในแหล่งน้ำผิวดิน จากการเก็บตัวอย่างคุณภาพน้ำ ครั้งที่ 1 – 3 ดังนี้

1. แม่น้ำกก (KK01-KK15)

– ความขุ่น ผลการตรวจครั้งที่ 1 ครั้งที่ 2 ความขุ่นมีค่าสูงบริเวณชายแดนไทย – พม่า (KK01) ทั้งนี้ เมื่อเปรียบเทียบความขุ่นตลอดเส้นน้ำตั้งแต่บริเวณ ต.ท่าตอน อ.แม่อาย จ.เชียงใหม่ จนถึงสะพานเฉลิมพระเกียรติ 1 อ.เมือง จ.เชียงราย (KK02 – KK09) มีแนวโน้มคงที่ตลอดระยะทาง และความขุ่นมีค่าลดลงหลังจากน้ำไหลผ่านฝายเชียงรายซึ่งตั้งอยู่บริเวณ ต.รอบเวียง อ.เมือง จ.เชียงราย
– ของแข็งทั้งหมด ผลการตรวจครั้งที่ 1 ครั้งที่ 2 พบว่ามีค่าสูงมากบริเวณชายแดนไทย – พม่า
อ.แม่อาย จ.เชียงใหม่ (KK01) ส่วนจุดตรวจวัดอื่นจะมีค่าใกล้เคียงกันตลอดเส้นลำน้ำจนถึงบริเวณ
ต.บ้านแซว อ.เชียงแสน จ.เชียงราย (KK15) ซึ่งเป็นจุดบรรจบแม่น้ำกกและแม่น้ำโขง
– โลหะหนัก ผลการตรวจครั้งที่ 1 ครั้งที่ 2 และครั้งที่ 3 พบว่า แคดเมียม (Cd) ทองแดง (Cu) แมงกานีส (Mn) นิกเกิล (Ni) โครเมียม (Cr) สังกะสี (Zn) ปรอท (Hg) มีค่าไม่เกินมาตรฐานฯ ที่กำหนด
– สารหนู (As) มีค่าสูงเกินค่ามาตรฐานฯ ตั้งแต่บริเวณชายแดนไทย – พม่า อ.แม่อาย จ.เชียงใหม่ จนถึงบริเวณ อ.เมือง จ.เชียงราย (KK01 – KK09) และหลังจากน้ำไหลผ่านฝายเชียงรายซึ่งตั้งอยู่บริเวณ ต.รอบเวียง อ.เมือง จ.เชียงราย ผลการตรวจวัดสารหนูที่จุดตรวจวัดบริเวณ ต.แม่ข้าวต้ม อ.เมือง จ.เชียงราย จนถึง อ.เชียงแสน จ.เชียงราย (KK12 – KK15) มีค่าต่ำกว่า <0.01 มก./ล ซึ่งไม่เกินมาตรฐานฯ ที่กำหนด
– ตะกั่ว (Pb) ผลการตรวจครั้งที่ 1 บริเวณชายแดนไทย – พม่า อ.แม่อาย จ.เชียงใหม่ (KK01) มีค่าตะกั่ว 0.076 มก/ล. เกินค่ามาตรฐานฯ ที่กำหนด 0.05 มก./ล. เพียงจุดเดียว โดยผลการตรวจครั้งที่ 2 และครั้งที่ 3 ทุกจุดตรวจวัดในแม่น้ำกกมีค่าไม่เกินมาตรฐานฯ ที่กำหนด

คุณภาพน้ำผิวดินแม่น้ำกก ย้อนหลัง 10 ปี (พ.ศ. 2558 -2567)
กรมควบคุมมลพิษ มีสถานีตรวจวัดคุณภาพน้ำประจำปีเฉพาะในแม่น้ำกก จำนวน 4 สถานี อยู่ในจังหวัดเชียงราย โดยสถานีตรวจวัดบริเวณสะพานแม่น้ำกก อ.เชียงแสน จ.เชียงราย ซึ่งเป็นจุดบรรจบแม่น้ำกกและแม่น้ำโขง จะมีการตรวจวัดโลหะหนัก ได้แก่ แคดเมียม (Cd) ทองแดง (Cu) ตะกั่ว (Pb) แมงกานีส (Mn) นิกเกิล (Ni) โครเมียม (Cr) สังกะสี (Zn) ปรอท (Hg) ซึ่งผลการเฝ้าระวังค่าโลหะหนักย้อนหลังที่ผ่านมา 10 ปี (2558-2567) มีค่าไม่เกินมาตรฐานฯ ที่กำหนด ยกเว้นพบสารหนูเกินค่ามาตรฐานฯ 2 ครั้ง ได้แก่ ปี 2566 มีค่า 0.25 มิลลิกรัมต่อลิตร (20 ธันวาคม 2566) และปี 2567 มีค่า 0.44 มิลลิกรัมต่อลิตร (25 กรกฎาคม 2567)

2. ลำน้ำสาขา

แม่น้ำฝาง (FA01) ผลการตรวจครั้งที่ 1- 3 คุณภาพน้ำมีค่าเป็นไปตามมาตรฐานที่กำหนด (จุดอ้างอิง)

แม่น้ำกรณ์ (KO01) ดำเนินการเก็บตัวอย่างในการตรวจวัดครั้งที่ 2 – 3 คุณภาพน้ำมีค่าเป็นไปตามมาตรฐานที่กำหนด

แม่น้ำสรวย (SU01) ดำเนินการเก็บตัวอย่างในการตรวจวัดครั้งที่ 2 – 3 คุณภาพน้ำมีค่าเป็นไปตามมาตรฐานที่กำหนด

แม่น้ำลาว (LA01) ดำเนินการเก็บตัวอย่างในการตรวจวัดครั้งที่ 2 – 3 คุณภาพน้ำมีค่าเป็นไปตามมาตรฐานที่กำหนด

คุณภาพน้ำของแม่น้ำที่เป็นจุดอ้างอิง และลำน้ำสาขาของแม่น้ำกกยังมีค่าอยู่ในระดับที่ปลอดภัย

3. แม่น้ำสาย (SA01-SA03)

– โลหะหนัก ผลการตรวจครั้งที่ 3 พบว่า แคดเมียม (Cd) ทองแดง (Cu) แมงกานีส (Mn) นิกเกิล (Ni) โครเมียม (Cr) สังกะสี (Zn) ปรอท (Hg) มีค่าไม่เกินมาตรฐานฯ ที่กำหนด
– สารหนู (As) มีค่าสูงเกินค่ามาตรฐานฯ ทุกจุดตรวจวัด และสูงกว่าค่าที่ตรวจพบในแม่น้ำกก อยู่ในช่วง 0.044 – 0.049 มก./ล. โดยมีค่าเพิ่มขึ้นตามทิศทางการไหลของน้ำที่ไปบรรจบรวมกับแม่น้ำรวก
– ตะกั่ว (Pb) การตรวจวัด ครั้งที่ 2 มีค่าสูงเกินค่ามาตรฐานฯ ทุกจุดตรวจวัด อยู่ในช่วง 0.058 – 0.066 มก./ล. โดยมีค่าเพิ่มขึ้นตามทิศทางการไหลของน้ำที่ไปบรรจบรวมกับแม่น้ำรวก และผลการตรวจวัด ครั้งที่ 3 ทุกจุดตรวจวัดมีค่าไม่เกินมาตรฐานฯ ที่กำหนด

4. แม่น้ำโขง (NK01 – NK02)

– โลหะหนัก แคดเมียม (Cd) ทองแดง (Cu) แมงกานีส (Mn) นิกเกิล (Ni) โครเมียม (Cr) สังกะสี (Zn) ปรอท (Hg) และตะกั่ว (Pb) มีค่าไม่เกินมาตรฐานฯ ที่กำหนด
– สารหนู (As) ผลการตรวจวัดครั้งที่ 2 มีค่าสูงเกินค่ามาตรฐานฯ ทั้ง 2 จุดตรวจวัด อยู่ในช่วง 0.031 – 0.036 มก./ล. และผลการตรวจวัดครั้งที่ 3 อยู่ในช่วง 0.025 – 0.026 มก./ล. โดยมีค่าลดลงจากการตรวจวัดครั้งที่ 2

จากการวิเคราะห์ข้อมูล 1) ผลคุณภาพน้ำบริเวณที่ติดกับพรมแดนของเมียนมา ทั้งแม่น้ำกกและแม่น้ำสาย จะมีค่าความขุ่นสูงตลอดเส้นน้ำ และโลหะหนักสารหนูมีค่าสูงซึ่งเป็นพารามิเตอร์ที่สะท้อนถึงการทำกิจกรรมการทำเหมืองอย่างชัดเจน 2) ค่าสารหนูที่พบในแม่น้ำโขง สันนิษฐานว่าอาจจะได้รับผลกระทบมาจากแม่น้ำสายที่มาบรรจบกับแม่น้ำรวก และไหลลงสู่แม่น้ำโขง เนื่องจากค่าคุณภาพน้ำในแม่น้ำกกช่วงที่ไหลผ่าน อ.เมือง จ.เชียงราย ไปแล้ว ไม่พบโลหะหนัก แต่ทั้งนี้ อาจจะต้องมีการตรวจสอบคุณภาพน้ำที่ไหลจากแม่น้ำโขงที่มาจากสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาวเพื่อให้ข้อมูลมีความสมบูรณ์มากขึ้น และ 3) บริเวณที่สารหนูสูงเกินค่ามาตรฐานฯ อาจส่งผลกระทบต่อสุขภาพอนามัย หากจะนำไปอุปโภค – บริโภค ต้องผ่านการปรับปรุงคุณภาพก่อน และอาจเป็นอันตรายต่อสัตว์น้ำ ไม่ควรทำการประมงหรือกิจกรรมทางน้ำ

ทั้งนี้ คพ.ได้เก็บตัวอย่างคุณภาพน้ำ ครั้งที่ 4 เมื่อวันที่ 26 – 30 พฤษภาคม ที่ผ่านมา เมื่อผลการตรวจวิเคราะห์จากห้องปฏิบัติการแล้วเสร็จ คพ.จะประชาสัมพันธ์แจ้งให้ทราบต่อไป